Yanlış bilgi, yanlış kutlama: 1 Eylül Dünya Barış Günü

...

Bu yıl 1 Eylül’de yine tekrarlandı aynı yanlış. 1 Eylül neden Dünya Barış günü olmuş, kim ilan etmiş bunu diye sorulmadan, kökeni merak edilmeden, hiç mi hiç araştırmadan kutlama mesajları birbirini izledi.

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, HDP, EMEP, DİSK, KESK, TTB, TMMOB başta olmak üzere birçok kişi ve kuruluş “1 Eylül Dünya Barış Günü kutlu olsun” mesajları yayımladılar. Binlerce insan sosyal medyada kutlama mesajları paylaştı. Aynı kutlama dalgası Kuzey Kıbrıs’a da yayılmıştı; KKTC Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı ve parti liderleri, “1 Eylül Dünya Barış Günü kutlu olsun” mesajları yayımladılar.

Yine her yıl olduğu gibi, “1 Eylül Dünya Barış Günü” vesilesiyle 10 Ekim 2015'te 103 kişinin IŞİD’in bombalı saldırısıyla katledildiği Ankara Garı önünde beyaz kurdeleler ile “barış zinciri” oluşturulmak istendi. Polis bu etkinliğe izin vermedi, bir kişi gözaltına alındı. İstanbul, Diyarbakır, İzmir, Adana ve Şanlıurfa’da da çeşitli etkinlikler düzenlendi.

Bazı gazetelerde ve internet sitelerinde de “1 Eylül Dünya Barış Günü” haberleri, yazıları vardı. Birgün’de “Barış güvercini uçsun dünyada” başlıklı bir yazının yer aldığı sayfa düzenlenmişti. Cumhuriyet’te Ali Sirmen, “Yoksa Sapiens akıllı değil mi?” başlıklı yazısında “1 Eylül Dünya Barış Günü”nü anlatıyordu. Evrensel gazetesi de “Barışa susadık” manşetiyle çıkmıştı; içerde de geniş bir sayfa düzenlenmişti.

1 Eylül, Sovyetler’in Barış Günü

Halbuki 1 Eylül uluslararası düzeyde kutlanan, anılan bir “Dünya Barış Günü” değil. Bütün dünyada “Barış Günü”, 21 Eylül. Çünkü Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 1981’deki 57. birleşiminde, “Genel Kurul’un açılış günü olan her eylülün üçüncü salı günü”nü “Uluslararası Barış Günü” (International Day of Peace) ilan etti. Genel Kurul'un 7 Eylül 2001 tarih ve A/RES/55/282 sayılı kararı ile “Uluslararası Barış Günü”nün her yıl 21 Eylül’de kutlanması kabul edildi.

Amaç da dünyada barışa dair farkındalığın sağlanması. Her 21 Eylül’de, Birleşmiş Milletler Merkezi’ndeki “Barış Çanı” çalınıyor. Savaşlarda öldürülen insanların anısına 65 ülkeden çocukların bağışladığı bozuk paralar eritilerek Japonya’da üretilen çanın üzerinde “Çok yaşa mutlak barış” yazıyor. Dünyada 19 “Barış Çanı” bulunuyor, bunlardan biri de Ankara’daki Botanik parkında.

“Uluslararası Barış Günü” için her yıl farklı bir tema belirleniyor. BM Genel Kurulu, bu yılki temayı “24 saat boyunca şiddetsizlik ve ateşkes ilan ederek barış ideallerini güçlendirme” olarak ilan etti.

1 Eylül ise 2. Dünya Savaşı sırasında Almanya’nın Polonya’yı işgale başladığı 1 Eylül 1939 tarihinin ve “barış içinde bir dünya mücadelesi”nin unutulmaması amacıyla Sovyetler Birliği ve Varşova Paktı Ülkelerinin 1946’da ilan ettiği “Dünya Barış Günü.” Yıllarca Sovyetler’de ve özellikle Doğu Almanya’da törenlerle kutlanmış ama dünyada genel kabul görmemiş. O nedenle olsa gerek, 21 Eylül günü Birleşmiş Milletler’de “Uluslararası Barış Günü” ilan edilirken Sovyetler Birliği bu karara karşı çıkmamış, hatta desteklemiş.

Günümüzde 1 Eylül, Almanya’da bile unutulmuş. Sadece sendikalar birliğinin ve bazı sol grupların "Savaş bir daha asla" sloganıyla andıkları bir güne dönüşmüş.  Oralarda bile 1 Eylül artık “Dünya Barış Günü” olarak kutlanmıyor. Türkiye ve KKTC, hâlâ eski Sovyetler ve Varşova Paktı’nın izinden gitmeyi sürdürüyor!

Eksik ve yanlış haberler

Aslında Hürriyet gazetesi, 1 Eylül ve 21 Eylül ikileminin farkında. Web sayfasında dün “1 Eylül Dünya Barış Günü mesajları: Dünya Barış Günü ne zaman ortaya çıktı?” başlıklı bir haber yayımladı:

“Bugün 1 Eylül ‘Dünya Barış Günü’ aynı zamanda insanlık tarihinin gördüğü en kanlı savaşlardan biri olan İkinci Dünya Savaşı’nın başladığı gün. 1 Eylül Dünya Barış Günü’nü hatırlatmak isteyenler, sosyal medyadan duygu ve düşüncelerini dile getiren mesajlar paylaşıyor. İşte 1 Eylül Dünya Barış Günü mesajları ve bu anlamlı günün tarihi.”

Sözcü gazetesinin web sayfasında ise tam bir kafa karışıklığı yaşanıyordu. Hürriyet’teki gibi “Dünya Barış Günü mesajları. 1 Eylül Dünya Barış Günü neden kutlanıyor” başlığı altında 1 Eylül’ün Nazi ordularının Polonya’ya saldırdığı gün olduğu, bu nedenle uluslararası bir gün olarak ilan edildiği belirtiliyordu. Bu bilginin hemen altında BM’nin 21 Eylül ile ilgili kararı da aktarılmıştı ama hangisinin dünyada geçerliliğini koruduğu ifade edilmemişti.

Sözcü’deki kafa karışıklığı Habertürk’ün internet sayfasında daha beter bir görünüm arz ediyordu. “1 Eylül Dünya Barış Günü sözleri ve mesajları 2020! Dünya Barış Günü hakkında” başlığı altında aynen şöyle deniyordu:

“Dünya Barış Günü kutlu olsun! Birleşmiş Milletler 2001 yılında Dünya Barış Günü'nü 21 Eylül'e kaydırdı. Ancak yıllarca Dünya Barış Günü 1 Eylül'de kutlandı. İşte tüm detaylarıyla birlikte 1 Eylül Dünya Barış Günü mesajları ve sözleri.”

NTV'de de benzer bir karmaşa söz konusuydu. Bu dört internet sitesinin de temel eksiği, iki ayrı gün ile ilgili bilgi verilmesine rağmen bütün dünyada artık Birleşmiş Milletler’in ilan ettiği 21 Eylül’ün “Uluslararası Barış Günü” olarak kabul edildiği ve etkinlikler düzenlendiğinden bahsedilmemesiydi.

Bir doğrulama platformu olan Doğruluk Payı da aynı yöntemi izlemiş, 1 Eylül ve 21 Eylül’e ilişkin kararları açıkladıktan sonra “Her sene iki farklı tarihte kutlanan bugünün ortak özelliği ise uluslararası bir ateşkes ve kalıcı barışı temsil etmesi” ifadesini kullanmıştı. Doğruluk Payı’nda da bu ikilemi ortadan kaldıracak netlikte bilgi verilmemişti.

Medya bu kadar mı merak yoksunu?

Dünya ülkelerinden farklı olarak Türkiye ve KKTC’de her yıl 1 Eylül’ün “Dünya Barış Günü” olarak kutlanmasına ne zaman başlandığına dair somut bilgi bulamadım. Ancak 1990’ların başlarından itibaren yaygın olarak kutlandığını söyleyebilirim.

Barış Günü’nün Türkiye ve KKTC’de 21 Eylül yerine 1 Eylül’de kutlanması için tarihsel bir neden, bir olay da bulunmuyor. Gördüğüm kadarıyla, 1 Eylül’ün “Dünya Barış Günü” olarak kutlanması, genel kabul gören bir bilginin hiç araştırılmadan yıllardır sürdürülmesinden kaynaklanıyor. Bazen yazılsa da güçlü bir karşı çıkış olmayınca sanki bütün dünya ile birlikte “Barış Günü” kutlanıyormuş gibi sürüp gidiyor bu ezber. Oysa dünya artık küresel bir köy, nerede ne kutlaması var görmek, bilmek o kadar zor değil.

Hadi siyasetçiler, sivil toplum örgütü yöneticileri araştırmıyor sorgulamıyor diyelim ama medya uluslararası bir günün doğrusunu yazamaz mı? Bu kadar mı merak yoksunu oldu medyamız, gazetecilerimiz?

Umarım bu itirazımı dikkate alır da 1 Eylül yanlışında ısrardan vazgeçer ülkemizin medyası, siyasetçileri, sivil toplum örgütü yöneticileri…

Faruk BİLDİRİCİ / 2 Eylül 2020