Basketbol Federasyonu’nun yeni sezonda “Bayanlar Ligi” yerine “Kadınlar Ligi” adını kullanacağı haberi tartışmalara yol açmış; kadın yazarlardan destek gelmişti bu karara.
Basketboldaki değişim, maalesef diğer spor dallarına yayılamadı. Hatta kimi federasyonlar, bu gelişmeden rahatsız oldu. Bunlardan biri de Voleybol Federasyonu. “Bayanlar Ligi” demekte ısrar eden Voleybol Federasyonu, daha ileri giderek medya kuruluşlarının da “kadın” demesini engellemek üzere harekete geçti. Federasyon, gazete ve televizyonların spor servislerine bir yazı göndererek “Kadın” sözcüğünü kullanmamalarını istedi. Yazı özetle şöyle:
“Türkiye Voleybol Federasyonu mevzuatında bir değişiklik yapılmadığı sürece liglerimizin ‘BAYANLAR’ ve ‘ERKEKLER’ ligi; Ulusal takımlarımızın ‘BAYAN’ ve ‘ERKEK’ Milli Takımları olarak anılmasının/duyurulmasının teminini saygılarımızla rica ederiz.”
Federasyonun isim vermeden uyardığı medya kuruluşlarından biri de Hürriyet olsa gerek. Çünkü gazetemiz son olarak Ankara’da oynanan maçlarla ilgili haberlerde “Kadınlar Avrupa Ligi” diye yazmıştı.
Spor Servisi Müdürü Mehmet Arslan’a sordum; federasyonun bu yazısı nedeniyle tutumlarını değiştirmeyeceklerini söyledi. “Biz Hürriyet Spor Servisi olarak kadınlara, kadın demeyi tercih ediyoruz. Tıpkı erkeklere erkek dediğimiz gibi” diye açıkladı gerekçesini de.
Hürriyet’in geçmiş yıllarda bu konuda nasıl bir dil kullanıldığını hatırlamak için arşiv taradım. Gördüm ki, önceleri hep “Kız takımı” demişiz voleybol maçlarına ilişkin haberlerde. Örneğin 23 Temmuz 1961 tarihli Hürriyet’teki haber, “Kız voleybol takımımız B.Almanya’yı 3-2 yendi” başlığını taşıyor. 1980’lerin sonuna doğru “kız”ın yerini “bayan” almış. 3 Eylül 1989’da çıkan “Sovyetler’e 3-0 yenildik” haberinde artık “Avrupa Bayanlar Voleybol Şampiyonası” demeye başlamışız.
Kuşkusuz bu değişim, ne voleybola ne de sadece spor sayfalarına özgü. Sanırım Türkiye’de muhafazakârlaşma arttıkça hayatın her alanında “kadın” sözcüğünün kullanımından kaçınılır oldu. Hatta kimi yerlerde “bayan” bile yeterli görülmeyip ”hanım” denilmeye başlandı.
Oysa kadın ile bayan aynı şey değil. Kadın sözcüğü cinsiyeti ifade ediyor; bayan ise kadınlara yönelik bir hitap biçimi. Nitekim Türk Dil Kurumu da “bayan”ı, “kadınların ad veya soyadlarının önüne getirilen saygı sözü” olarak tanımlıyor. Yani Türkçe açısından bayan, kadının yerine kullanılabilecek bir kavram değil. Bu yüzden olsa gerek “Bayanlar ligi” denilmesini isteyenler bile “Erkekler Ligi” yerine “Baylar Ligi” demiyor. Eğer amaç, her iki cinsiyeti saygıyla anmak olsa bay-bayan ayrımı yapmaları gerekirdi.
Hürriyet Spor Servisi’ni kadınlara karşı bu ayrımcı tutumu desteklemeyerek, “Kadın” kavramını kullanma kararından ötürü kutlamak gerek. Zaten gazetenin sadece spor haberlerinde değil, diğer sayfalarındaki haberlerde de çoğunlukla “kadın” denildiği için bir bütünlük de sağlanmış olacak.
