Gazetecilikte dijital devrim süreci, ışık hızıyla devam ediyor. Her gün yenilikler birbirini izliyor; internet haberciliği, tablet gazeteciliği ve sosyal medya giderek habercilikte daha geniş bir alanı kaplıyor.
Gazeteler ve gazetecilik de bu büyük değişime ayak uydurmaya çalışıyor. Klasik gazeteciliğin teknolojik gelişmenin gerisinde kalmaması için yeniden yapılanma sorunlarının aşılması için çaba harcanıyor.
Gazetelerin yöneticileri, internetin başladığı yıllarda web sayfalarının hazırlanmasını ikincil bir iş olarak görmüşlerdi. Basılı gazetenin dijital versiyonunun hazırlanması işini ayrı bir editörler ekibine bırakmışlardı. Fakat haber tüketicilerinin dijital versiyonlara ilgisi büyük bir hızla arttı; dijital versiyonları takip edenlerin sayısı basılı gazete okurunun kat be kat üstüne çıktı. Ama bağımsız haber portalları klasik gazetelerin internet sitelerinin popülaritesini aşmaya başaramadı; haber denince okurun aklına daha çok gazetelerin siteleri geldi. Türkiye’de de böyle oldu, nitekim Hürriyet’in internet sayfası en çok takip edilen, lider sitelerinden biri.
Büyük gazetelerden birbiri ardına yeniden yapılanma haberleri geliyor. Geçtiğimiz günlerde 190 yıllık Guardian gazetesi, yeni trendi gerekçe göstererek basılı gazeteyle ilgili tasarruf tedbirleri alırken, dijital gazeteciliğe yönelme kararı almıştı.
Şimdi de New York Times’da, “basılı gazete ile internet sitesini hazırlayan yazı işlerinin birleştirilmesine” karar verildi. NYT’nin Okur Temsilcisi Arthur S. Brisbane, “haber editörlerinin dijital platformun dümenine geçmelerini” duyururken en çok da uyumun sağlanmasından ötürü mutlu olduğunu gizlemedi:
“Times’in baskı hâkim operasyondan dijital odaklı operasyona geçişi çarpıcı bir hızla ilerledi ve son bir kaç ay içinde eski mürekkep lekeli yaklaşım elektronik yaklaşımla tamamen uyum sağladı.”
Brisbane, internet sitesinin sürekli güncellenmesi nedeniyle haberlerin eski versiyonlarının ve düzeltmelerin “buharlaşıp gitmesi”nin getirdiği problemlere dikkat çekti. Times’ın sahip olduğu net standartların dijital ortamdaki sorunların çözümünde yardımcı olacağına inandığını vurguladı.
Kuşkusuz benzer sorunlar Hürriyet için de geçerli. İnternet sitesi, basılı gazeteden çok farklı. Hatta hürriyet.com.tr’ye, “basılı gazetenin dijital versiyonu” demek durumu ifade etmeye yetmiyor. Çünkü sabah saatlerinde gazeteden alıntılar yapıldıktan sonra gün içinde bambaşka haberlere uçuyor hurriyet.com.tr.
Hürriyet’in internet sitesi de kurulduğu günden beri ayrı bir editör kadrosu tarafından hazırlanıyor; ayrı bir genel yayın yönetmeni ile yönetiliyor. Her iki mecranın hızı, anlık gereksinimleri, uygulama biçimleri o kadar farklı ki, NYT’de olduğu gibi yazı işlerini birleştirmek uyum sorunu dışındaki açılardan nasıl bir sonuç verir, onun üzerinde düşünmek lazım.
Şimdi bir de gazetelerin “tablet versiyonları” çıktı. Tablet bilgisayarların yayılma hızıyla orantılı olarak tablet gazetecilik de hayatımıza giriyor. O nedenle yeniden yapılanma konusunda karar verirken “tablet gazeteciliği”ni de hesaba katmak gerekiyor. Belki gazetelerin internet siteleri tablet gazelerin gerisinde kalacak.
Hem “tablet gazeteciliği”, internet gazeteciliğinin bugünkü orman kanunlarını da ortadan kaldıracak gibi görünüyor. “Bağımsız gazetecilik” yapan siteler, daha da güçlenecek ama haber üretmeden oradan buradan aldıkları haberlerle sayfa düzenleyenler zor durumda kalacak; gazeteler de büyük bir maliyetle ürettikleri haberleri “ederi” karşılığında okuruna sunacaklar. Başka bir açıdan bakarsak, okur gazeteyi daha ucuza ve gün içinde güncellenen bir versiyon olarak satın alabilecek.
Dünyanın en büyük medya patronu Rupert Murdoch, “tablet PC’lerin gençleri gazete okumaya özendirerek pazarı büyüteceğini ve internetteki bedavacılığı ortadan kaldıracağını” söylüyor.
Açık söylemek gerekirse, “internetteki bedavacılık”, en az yeniden yapılanma kadar önemli bir sorun. Geçen gün, “Hürriyet’in internette bedava sunulmasını” anlayamayan Nabi Karadağ adlı bir okurdan samimi bir soru gelmişti, şöyle diyordu:
“10 yıldan fazla bir süredir her gün Hürriyet gazetesi alır ve okurum. Bugün işim vardı alamadım, Internet Gazetesi’ni okudum. Gazetede ne varsa aynısı hatta fazlası internette var ve hepsi bedava. O zaman bu vatandaş internet gazetesinde olayları dinamik olarak yenilenen bir ortamdan bedava izlemek varken niçin para verip bir gün önce basılan gazeteyi alsın?”
Haklıydı Karadağ bu soruyu sormakta. Sanırım bu sorunun yanıtlanabilmesi için tablet gazeteciliği yönünde ilerleyen dijital devrimin getireceklerini görmek durumundayız. Şimdiden söyleyebileceğim, haberciliğin değer kazanacağı ve habercilerin daha geniş olanaklara kavuşacağı.
Faruk BİLDİRİCİ / Hürriyet / 4 Temmuz 2011
