Son yıllarda gazetecilikte çığır açıldı, yeni bir habercilik yöntemi bulundu; Kamu kurumları ya da iktidarla ilgili bir yanlış ortaya çıkınca görmezden gel. Yanlışın düzeltilmesine karar verilince hemen o kurumun başındaki kişiyi öven haberler yayımla…
“Elektrik dağıtım ve tedarik şirketlerinin temsil, ağırlama ve seyahat gibi keyfi harcamalarının elektrik faturalarına yansıtılması”yla ilgili de böyle bir “gazetecilik” yöntemi uygulandı. “Elektrik faturasına temsil ağırlama yükü” başlıklı haber, 9 Aralık’ta Sözcü’de Erdoğan Süzer imzasıyla yayımlandığında da bu sorunu medyanın büyük bölümü yok saydı.
Sözcü’nün haberi bağımsız internet siteleri ile Fox TV, Halk TV ve Olay TV gibi bazı televizyon kanallarında yayımlanınca Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’ndan (EPDK) açıklama geldi. Sabah, NTV, CNN Türk, Takvim gibi internet siteleri, sadece Anadolu Ajansı’nın geçtiği EPDK açıklamasını yayımladılar. Bu açıklamada “Kurumumuz bu giderlere tavan ve limit getirmiştir. Dolayısıyla söz konusu giderler üzerinden vatandaşlarımızı yanıltmaya çalışmak gerçekçi ve iyi niyetli bir yaklaşım değildir” denilse de aslında uygulamanın uzun süredir devam ettiği itiraf edilmiş oluyordu.
Habertürk ve Evrensel gibi haber siteleri de EPDK’nin bu açıklamasını Elektrik Mühendisleri Odası’nın daha önce bu uygulamayı Danıştay’a taşıdığı ve dava açtığı bilgisiyle birlikte yayımladı.
Eleştirel medya gündeme taşıdı
Elektrik faturalarındaki bu uygulamanın ortaya çıkmasının ertesi günü, yani 10 Aralık’ta basılı gazetelerin büyük bölümü bu konuya ilgi göstermedi. Sadece Hürriyet ve Millî Gazete ilk sayfadan haber yaptı. Millî Gazete habere “Şirketler harcayacak vatandaş ödeyecek” başlığı atarken, Hürriyet ise eski günlerden kalma bir refleksle olsa gerek birinci sayfasının eteğinden “Elektrikte ‘Yok artık’ faturası”, başlığıyla duyurdu bu olayı.
Evrensel ise iç sayfalarda “Şirket gideri elektrik faturasını kabartacak” başlığıyla yayımladı bu uygulamayı. Hürriyet yazarlarından Kanat Atkaya da yazısında bir bölümü bu konuya ayırdı ve “Masraf olmasın, temizliği de yapalım” diyerek EPDK’yı eleştirdi.
Hürriyet, Millî Gazete ve Evrensel dışındaki basılı gazetelerin 10 Aralık tarihli nüshalarında bu konuda bir haber bulamadım. Neredeyse bütün toplumu ilgilendiren böyle bir sorunun üzerine gitmediler.
Ancak yaygın medyanın EPDK’nin şirketleri kollayarak vatandaşlara haksızlık yapmasına ilişkin haberi yok sayması, yayılmasını ve kamuoyu gündemine girmesini engelleyemedi.
İktidar medyasının görmemesi kurtarmadı
Rahmi Turan, Murat Muratoğlu, Necati Doğru’nun Sözcü’deki yazıları ve muhalefet partilerinden milletvekilleri de EPDK’nin uygulamasını eleştirmeyi sürdürdüler. İnternet ve bağımsız haber kanallarında da bu konuda haberler yayımlanmaya devam etti.
Sonunda EPDK da geri adım atmak zorunda kaldı. Önceki gün EPDK Başkanı Mustafa Yılmaz, “Bu konunun daha fazla istismar edilmesini engellemek için tebliğde yer alan temsil, ağırlama, reklam, sponsorluk, bağış gibi yanlış algıya sebep olacak hükmü kaldırıyoruz” açıklaması yaptı.
Elektrik faturalarındaki yanlışı daha önce görmezden gelen Akşam, Dünya, Milliyet, Sabah ve Türkiye gazeteleri, “Elektrik dağıtım şirketleri otel parasını faturaya yansıtamayacak” ve “Ağırlama, temsil masrafı elektrik faturasından çıktı” başlıklarıyla duyurdular. Sanırsınız EPDK, tüketici çıkarına yeni bir uygulamaya başlıyordu! Daha önce konuya girmeyen Karar gazetesi bu kez eleştirel yaklaşarak “Meğer fatura 9 yıldır şişikmiş” başlığını yeğledi.
Yanlışı açığa çıkaran Sözcü gazetesi haklı olarak “Sözcü yazdı, elektrik faturasına ek yük kalktı” ve Korkusuz da “Elektrik faturalarında yanlıştan dönüldü” başlığıyla bu gelişmeyi duyurdu. Millî Gazete de “EPDK geri adım attı” başlığının yanında 10 Aralık’taki haberin kupürünü koydu. Hürriyet ise ilk sayfada “O hüküm iptal”, ekonomi sayfasında ise “Temsil giderleri faturada olmayacak” başlığını kullandı.
Sözcü, Korkusuz ve Millî Gazete’nin bu haberleri, eleştirel medyanın etkisini, kamuoyu yaratma gücünü ve bazı durumlarda sonuç alabildiğini göstermesi bakımından önemliydi. Aynı zamanda iktidar yanlısı medyanın büyük bölümünün kamu kurumlarının yanlışını görmezden gelmesinin -her zaman- durumu kurtarmaya yetmediğini de bir kez daha kanıtladı.
Eleştirel gazeteciliğe doping
İktidar yanlısı medya, EPDK Başkanı Yılmaz’ın açıklamasını “elektrik faturalarında halkın çıkarına yeni bir uygulama” gibi sunarak dosyayı hemen kapattı. Ama aslında hâlâ aydınlanmamış çok soru var bu konuda.
Neden dokuz yıldır böyle bir uygulama yapılıyordu? Temsil, ağırlama ve seyahat gibi harcamalar, hangi kalemlerin altında yer alacak? Bu uygulama yanlış değilse haberlerin üzerinden beş gün geçtikten sonra neden vazgeçildi?
Şirketler yerine halkın çıkarını düşünen gazeteciliğin bu ve benzeri soruların peşine düşmesi gerekir. Elbette iktidar yanlısı medya her zaman olduğu gibi bu soruların yanıtlarını aramayacak, aktarmayacak; Dokuz yıldır, elektrik tüketicilerinin çıkarlarını gözetmeyen EPDK ve Başkanına övgüler yağdırmaya devam edecek.
O nedenle elektrik faturalarındaki bu yanlışla ilgili tüm soruların aydınlanması yine bağımsız ve eleştirel medya kuruluşlarına düşecek. Şimdi moral açıdan daha da güçlüler. Umarım elektrik faturalarındaki temsil, ağırlama ve seyahat giderleri konusunda EPDK’ya geri adım attırılabilmiş olmaları doping etkisi yapar bu medya kuruluşlarına.
Faruk BİLDİRİCİ/ 16 Aralık 2020
