İki yakın dostun elektrikli scootera binmeleri 19 Nisan’da Kelebek’in manşetindeydi. “Ozan’la Cem çocuk gibi” haberini gören Nuri Aka adlı okurdan o gün e-posta aldım. “Haberde söz edilen Cem Yılmaz’ın elektrikli bisikleti/elektrikli scooter’ın nereden alındığı (varsa Türkiye distribütör veya ithalatcısı ) hakkında bilgi verilmesini rica ederim” diyordu. Bu okura yanıt vermedim. Cem Yılmaz tanıtmış olsa da o scooter satışına yardımcı olmak gazeteci olarak bizim işimiz değildi.
Fakat aradan dört gün geçmişti ki, Kelebek’te yeni bir haber çıktı bu konuda. “Kamil’e reklam turları” başlıklı bu haberde “Cem Yılmaz ve Ozan Güven’in İstanbul sokaklarında elektrikli scooterla dolaşmalarının nedeninin reklam olduğu” belirtiliyordu. Yılmaz ve Güven’in, yeni bir mağaza açan oyuncu arkadaşları Kamil Güler’e destek olmayı amaçladıkları anlatılıyordu.
Buraya kadar sorun yok. Ama haberde Güler’in açtığı mağazanın adına ve bulunduğu semte de yer verilmişti! Böylece hem o scooterı tanıtmış, hem de almak isteyenlere adres göstermiş olduk.
Başlıkta “Amaç reklam” deyip, hemen altındaki haberde Yılmaz ve Güven’in “reklam” amacını gerçekleştirmek bir çelişki değil mi? Merak ettim, o haberde o mağazanın adı ve semti olmasa haber ne kaybederdi? Ya da tersinden soralım; mağazanın adı ve adresini neden yazdık?
Detoks merkezi soruları
Prof. Dr. Osman Müftüoğlu’nun “Yaşam reçeteleri” başlıklı sağlık sayfası, sanırım gazetenin en çok okunan bölümlerinden biri. Müftüoğlu, okurları bilgilendiriyor; sağlıkla ilgili merak edilen sorulara, herkesin anlayabileceği sade bir dille yanıtlar veriyor; tartışmalı konulara açıklık getiriyor.
Fakat son zamanlarda Müftoğlu’nun sayfasında haftada bir yer alan bir duyuru dikkatimi çekiyor. “Hayat Okulu’nda bu hafta ne var” başlıklı bu duyuru, 28 Nisan Cuma günkü sayfada da yer alıyordu:
“…Yaşasın Hayat Kilo Yönetimi ve Detoks Merkezi’mizin bu haftaki ‘Hayat Okulu’nda ‘Çeşitli poşeleme yöntemleriyle et ve sebze pişirme’ konusu işlenecek ve pratik uygulamalar yapılacak. Faydalanmak isteyenlerin … no’lu telefondan diyetisyen Gözde Ateş ile temasa geçmeleri gerekiyor.”
Bu duyuru, sağlığa ilişkin bir panel, konferans gibi bir etkinliği haber veriyor olsa sorun yoktu. Ama Müftüoğlu’nun Şile’de bir otelde kurduğu “Detoks Merkezi” ticari bir kuruluş. Duyuruda belirtilen telefondan bilgi alınca merkezde gecelemenin fiyatının 170 Euro olduğu, en az bir hafta kalmanın önerildiği söyleniyor. Peki, bir sağlık sayfasında ticari bir merkezin duyurusunu (ya da tanıtımını) yapmak ne kadar doğru? Böyle bir duyuru, sağlıkla ilgili yazılanlara ticari gölge düşürmez, okurun güvenini sarsmaz mı?
Bu soruların yanıtının da tartışılması gerektiğine inanıyorum. Çünkü haberler gibi sağlıkla ilgili bilimsel yazıların da ticari çıkar kaygılarından uzak olması gerekir. Sağlık sayfalarının bilimsel nitelik taşıması, bağımsız ve bütün çıkar ilişkilerinden arınmış olması, güvenilirliği ve inandırıcılığı bakımından fevkalade önemlidir.
O yüzdendir ki, Türk Tabipleri Birliği’nin kabul ettiği etik kurallar, “hekimlerin reklam yapmasını ve çalışmalarına ticari görünüm vermesini” engeller. Gazetecilik etiği de reklam ile bilginin iç içe geçmesine karşıdır.
