BU BAKAN BAŞKA BAKAN

...

Hürriyet’in 16 Aralık’taki "Umut yolcuları bakan çıkardı" manşet haberi "Almanya’ya göçün başlamasından 52 yıl sonra bir Türk kadının bakanlık koltuğuna oturduğunu", Aydan Özoğuz’un "Göç ve Uyumdan sorumlu Devlet Bakanı" olduğunu müjdeliyordu.

Hürriyet’te 41 yıl çalışan, Almanya’daki Türk gazetecilerin duayeni kabul edilen Nezih Akkutay’ın, Hürriyet Avrupa’da da çıkan bu habere itirazı vardı:

"Bu habere göre Aydan Özoğuz, Uyum ve Göç Bakanlığı görevine getirilmiş. Ancak Bakanlar Kurulu, Merkel ve 15 bakandan oluşuyor. Uyum ve Göç Bakanlığı diye bir bakanlık yok. Aydan Özoğuz, hükümetin Uyum ve Göç Sorumlusu oldu. Unvanı, Türkçeye kelime olarak tercüme ederseniz Devlet Bakanı. Ama görev olarak bizdeki karşılığı müsteşarlık düzeyinde.

Avrupa baskısında asıl büyük hata, Ekonomi İşbirliği ve Kalkınma Bakanı Gerd Müller ile ilgili. Bu bakan, ’Alman milli ve Bayern Münih’in eski futbol yıldızı’ olarak tanıtılıyor. Halbuki bu Gerd Müller, başka bir Gerd Müller."

Sondan başlayayım, Gerd Müller ile ilgili eleştiri haklı. Bakan olan Müller ile eski futbolcu Müller, ilk sayfada karışmıştı. Ama haberin devamında yoktu bu karışıklık.

Aydan Özoğuz’un görevinin Türkiye’deki gibi "Devlet Bakanlığı" anlamına gelmediği eleştirisini önce haberde imzası olan Hürriyet Avrupa’dan Celal Özcan’a sordum, şu yanıtı verdi:

"Biz 2005 yılından beri bu makama Uyum Bakanlığı diyoruz. Nezih Akkutay, o zaman burada Yaziişlerindeydi. Bu bakanlığın resmi adı şöyle; ’Federal Hükümetin Uyumdan Sorumlu Devlet Bakanı. Adı üzerinde Federal Hükümet. Buna kısaca uyum bakanı, bazen de sadece bakan diyoruz."

Özcan ile görüştükten sonra Almanya’daki hükümet yapısını araştırdım. Almanya’da Merkel’in başında bulunduğu hükümete "Bundeskabinett" (Federal kabine), bakanlara da "Bundesminister/in" (Federal bakan) deniyor. Kabinedeki 15 "Bundesminister" dışında doğrudan Başbakan Merkel’e bağlı görev yapacak üç "Staatsminister/in" var ki, Aydan Özoğuz da bunlardan biri.

"Staatsminister/in" sözcüğünü birebir Türkçeye çevirirsek karşılığı "Devlet Bakanı". Ancak bu Özoğuz’un pozisyonunu anlatmak bakımından yetersiz. Çünkü Özoğuz, Türkiye’deki gibi bir "Devlet Bakanı", hatta bakan değil. Hiyerarşi olarak Federal bakanlar ile müsteşar arasında özel bir konumda.

Nitekim Ahmet Külahçı da Hürriyet Avrupa’da çıkan yazısında SPD lideri Sigmar Gabriel’e "İyi oldu ama daha iyisi de olabilirdi" diyerek, Özoğuz’un "Devlet Bakanı değil Federal Bakan olması" dileğini ilettiğini aktarıyordu.

Bu nedenle "Devlet Bakanı" yerine "Başbakana bağlı Devlet Bakanı" gibi bir ifadeyle özel statüsünü vurgulamak ya da Özoğuz’un görevinin bilinen anlamda bakanlık olmadığını açıklamak gerekirdi. Oysa haberde bu farklılığın açıklanmasını geçtim, "Özoğuz’un Salı günü yemin ederek göreve başlayacağı" ve "federal bakan" olduğu belirtiliyor. Özoğuz, Merkel’in kabinesindeki 15 "federal bakan" ile aynı görevdeymiş gibi sunuluyor; kabinedeki bakanlık sayısı ve koalisyonda partilere düşen koltuklar da ona göre yazılıyor.

Bu bilgilerin tekzibi aslında 17 Aralık Salı günü Almanya parlamentosundaki yemin töreninde geldi; Özoğuz yemin etmedi. Federal bakanlarla aynı konumda olmadığının daha açık kanıtı olamaz herhalde…