Medya efsaneleri de şehir efsanelerine benzer. Bir kez yayılmaya görsün, yıllarca haberden habere yazılır durur. Trafik kazası haberlerinde “İbre… km’de takılı kaldı” başlıkları da bu efsanelerden biridir. Sürat sonucu meydana geldiğine inanılan kazalarda muhabir hemen aracın hız göstergesinin fotoğrafını çeker, artık klişeleşmiş başlığını atar, haberini gönül rahatlığıyla geçer.
Doğrusu ben de bu haberlerin doğruluğundan kuşku duymamıştım bugüne kadar. Takılı kalan ibrenin kaza anındaki sürati gösterdiğine inanıyordum. Ta ki 2 Eylül günü Hürriyet’te çıkan “İbre 191 kilometrede” başlıklı haberi okuyan okurumuz Okan Beşkardeş beni uyarana kadar. Beşkardeş, “İyi de araç süratli olmasa da ibre kaza nedeniyle 191’e fırlamış olamaz mı?” diye soruyordu.
Onun bu sorusu üzerine muhabir arkadaşım Selçuk Şenyüz’den konuyu araştırmasını rica ettim. Şenyüz, çeşitli otomobil firmalarının teknik servisleri ile görüştü; trafik kazalarıyla ilgili sigorta eksperi Atilla Atalay’ın bilgisine başvurdu. Görüştüğü kişilerin tümü bu haberlerin yanlış olduğu kanısındaydı. “Kaza yapan bir otomobilin hız göstergesi hangi km’de takılı kalırsa kalsın, bu o aracın takılı kaldığı km’de kaza yaptığını göstermez.” Bunun teknik nedenini Atalay şöyle açıkladı:
“Kaza yapan otomobillerin yüzde 95’inin kilometre göstergeleri takılı kalmaz. Çoğu zaman çarpmanın şiddeti ile dişli kırılır, kadran sıkışır; bunun sonucu olarak hız okuyucu kaza anındaki hızı eksik ya da fazla gösterebilir. 200 km. süratle giderken kaza yapan bir aracın elektronik ibresi 60’da da kalabilir; 190’da da. Bir aracın kaza anındaki hızı o ibrelere bakarak anlaşılmaz. Kaza anındaki hızı uzman bir ekip detaylı bir incelemeden sonra belirleyebilir. ”
Hürriyet Gazetesi Otomotiv Editörü Emre Özpeynirci de otomotiv dünyasının duayenleri ile konuştuktan sonra bu tür haberlerin bir “medya efsanesi olduğunu” teyid etti.
Galiba “İbre …km’de takılı kaldı” efsanesinin sonuna gelmiş olduk. Ne diyorduk? Bizim meslekte şüphelenmek ve soru sormak esastır.
