Gözde Atasoy, üç ay öncesine kadar CNN Türk’te haber sunuyordu. Son programda “Siz değerli izleyicilerimize bunca yıldır beni yalnız bırakmadığınız için çok teşekkür ederim. En yakın zamanda yeniden buluşmak dileğiyle, hoşçakalın” diyerek veda etmişti ekranlara.
Birkaç gün önce televizyonlarda gözüm takıldı. Gözde Atasoy, bir çocuk bezi markasının reklamında oynuyor. Reklam başlarken ekranda “Gözde Atasoy / Haber sunucusu ve Ela’nın annesi” yazısı beliriyor. Sonra da Gözde Atasoy’u, küçük kızıyla oynarken ve ardından çocuk bezi fabrikasını gezerken görüyoruz. Bir yandan da bu marka çocuk bezinin bebeklerin cildini ne kadar sağlıklı biçimde koruduğunu anlatıyor:
“...bebeğimin cilt sağlığı için görmediğim birçok şey yapıyormuş. Bir haberci ama en önemlisi bir anne olarak … tesislerine gidip bunu araştırdım. … doktorlarla hemşirelerle birlikte geliştiriliyor. Bezler yüksek hijyen ve kalite standartlarıyla üretiliyor.”
Böyle sürüp gidiyor Gözde Atasoy’un çocuk bezi tanıtımı. Tabii firmanın adını ben çıkardım ve sözlerini biraz özetledim.
Instagram’daki hesabında da bu reklamı paylaşmış Gözde Atasoy. Orada da “Bebeklerimizin cildine en çok temas eden ürün olan bebek bezlerini keşfetmek için hem haberci hem de bir anne olarak aşırı heyecanlı bir yolculuğa çıktım” diyerek “araştırmasının” (!) sonucunda bu bebek bezinin ne kadar iyi olduğunu öğrendiğini yazıyor.
Gözde Atasoy, halen bir medya kuruluşunda çalışmadığına göre istediğini yapabilir, kim ne karışabilir diye düşünülebilir. Ama ekrana veda ederken vurguladığı gibi, yeniden dönecekse ve haberciliği bırakmadıysa gazetecilik kimliği devam ediyor demektir. O zaman da bu mesleğin temel ilkelerine uymak durumundadır, işsiz olması onun mesleki yükümlülüklerin dışında olduğu anlamına gelmez. Mesleğin itibarını düşünmek zorunda.
Gazeteci kimliği devam eden bir kişi reklamlarda oynayamaz. Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi’nde “Gazeteci; mesleğini, reklamcılıkla, halkla ilişkilerle veya propagandacılıkla karıştıramaz. İlan-reklam kaynaklarından herhangi bir telkin, tavsiye alamaz, maddi çıkar sağlayamaz” ilkesi yer alıyor.
Böyle bir mesleki ilke benimsenmesinin nedeni gazetecilik ile reklamcılığın farklı alanlar olması. Gazetecilik ve halkla ilişkiler ya da reklamcılık birbiriyle çatışan alanlardır. Gazeteci, gerçeği insanlara aktarır, para karşılığında bir ürün satma ya da bir markayı tanıtma gibi bir amacı olmaz.
Gözde Atasoy, bundan sonra gazetecilik yapmayacaksa ve mesleği bıraktıysa bile başka bir etik problem daha söz konusu. Reklamda Gözde Atasoy, “Haber sunucusu ve Ela’nın annesi” diye tanıtılıyor. Onunla da kalmıyor, “Bir haberci ama en önemlisi bir anne olarak … tesislerine gidip araştırdım” diye konuşuyor.
Demek ki, sadece “Ela’nın annesi” olarak değil, aynı zamanda “haber sunucusu” kimliğiyle yer alıyor reklamda. O çocuk bezinin özelliklerini tanıtabilmek için “Haber sunucusu” kimliğini kullanarak, sözlerine inandırıcılık katmaya çalışıyor.
“Haberci olarak araştırdım” diyerek bir gazeteci gibi araştırmış olduğu izlenimi vermeye çalışıyor. Oysa bu doğru olamaz. Kuşkusuz bir gazeteci çocuk bezlerinin hangisinin daha sağlıklı olduğunu araştırabilir, konunun uzmanlarıyla konuşup bütün markaların ürünlerini inceleyebilir. Tek markayla sınırlı kalmaz. Ama bu da reklam olmaz, bir inceleme araştırma yazısının konusu olabilir.
Zaten burada bütün çocuk bezleriyle ilgili bir araştırmanın olmadığı, Gözde Atasoy’un bir ücret alarak “Araştırdım” dediği ve reklamını yaptığı markanın çocuk bezinin diğerlerinden üstün olduğunu bu nedenle söylediği baştan belli. Reklamın doğası bu.
Dolayısıyla Gözde Atasoy, “Araştırdım” derken doğru söylemiyor, anneleri bu çocuk bezini almaya ikna etmek için bir gazeteci olarak araştırmış gibi yapıyor. Haberciliğin -artık ne kadar kaldıysa- güvenilirliğinden yararlanarak sözlerinin gerçek olduğu algısı yaratmaya çalışıyor. İnsanları yanıltıyor.
Bir oyuncu olsa rolünü oynuyor der geçerdim ama Gözde Atasoy, bir haber sunucusu. Rol yapmakla değil doğruları söylemekle yükümlü bir kişi. Gazeteciliği reklam aracı haline getirmeye de hakkı yoktu; bir gazeteci olarak araştırmış gibi doğru olmayan ifadeler kullanmaya da…
Gazeteciliği bir yalana kılıf yaparak paraya tahvil etmek etik açıdan sorunlu bir tutum…
Faruk BİLDİRİCİ / 8 Ekim 2020
