Ali Fahir Kayacan, sıkıyönetim mahkemelerinde görev yapmış bir askeri hâkimdi. 12 Eylül döneminde MHP davası başta olmak üzere birçok siyasi davaya baktı. Dört idamın infazında bulundu, 40 kadar idam kararına imza attı. Askeri Yargıtay Genel Sekreteri iken on yıl kadar önce albay rütbesiyle emekli oldu. Kayacan, şimdi avukatlık yapıyor. Dağlıca’dan, Balyoz davasına kadar birçok davadaki müvekkillerini savunuyor.
HAVACI HÂKİMDİM: ASKERİ HÂKİMLERİN ASKERLİKLE İLGİSİ YOK
Sivil ya da asker, seçilmiş ya da atanmış bürokrasi, kendi icraatını ve otoritesini kısıtlayıcı bir unsur olarak gördüğü yargıdan hazzetmez. Hepsi yargı üzerinde etkili olmak ister. Önemli olan yargı mensubunun karakteridir. Eğer hâkim, savcı sağlamsa kimse bir şey yapamaz. Recep Ergun sıkıyönetim komutanıyken, saçlarım uzun olduğu için bana düşük sicil verdi. Versin ne olacak? Benim yapım tahakküm derecesine ulaşabilecek veya özgür irademi etkilemeye yönelik bir otoriteyi kaldırmaz. Onun için askerliği hiç düşünmemiştim. Çünkü askerlik mesleği yapısal farklılıkları nedeniyle birçok noktada hukuk kavramı ile çatışan özellikler içeren bir meslektir. Hukukçu olmayı çok istemiştim. Ankara Hukuk’u bitirdim. Niyetim askerden dönüp sivil hâkimlik stajına başlamaktı. Yedek subay okulunda ilk ona girenler istediği yeri seçiyordu. Ben de eşimle evlenmeyi düşündüğümüz için Ankara’yı istiyordum. Listeye baktım, Askeri Yargıtay Başkanı Tuğgeneral’in emir subaylığı vardı, hukukla ilgili diye orayı seçtim. O zamana kadar askeri hâkimlik aklımda yoktu. Askeri Yargıtay’da askeri hâkimler üniforma giyiyorlardı ama askerlikle ilgileri yoktu. Birbirlerine komutan demiyor, bey, abi diye hitap ediyorlardı. Askeri hâkimlik sınavına müracaat etmemi başkan tavsiye etti. Onun üzerine başvurdum, sınavda da birinci oldum. Havacı hâkim olmanın avantajı şu oldu; görev yerleri daha azdı. 1976’da ilk görev yerim Hava Kuvvetleri Mahkemesi oldu.
MGK’YA DİLEKÇE: 12 EYLÜL İDARESİNİ KINADIK
26 Aralık 1978’de sıkıyönetim ilan edildi, 29 Aralık’ta Ankara 1. Numaralı Sıkıyönetim Mahkemesinde görevlendirildik. 1.5 ay mahkeme binası aradık. En sonunda Kıdemli Hâkim Hamdi Sevinç’in aklına 71 sıkıyönetiminde Deniz Gezmişler’in yargılandığı eski sıkıyönetim mahkemesi binası geldi. Sıkıyönetim Komutanı Nihat Özer paşa, o binanın üst katını bize tahsis etti. Ama o binayı kullanan Kara Kuvvetleri mahkemesinin kıdemli hâkimi Yaşar Turan, “Burayı vermem” dedi. Hamdi albay ile neredeyse yumruk yumruğa gireceklerdi. Öyle meşakkatli başladık. Hamdi Sevinç’in ilişiğinin kesildiği günü hiç unutamam. En son Erbakan’ın tutuklanma talebini reddetmişti. Söylenmemişti ama ona bağlamıştık emekli edilmesinin nedenini. Mahkemede altı hâkimdik. Milli Güvenlik Konseyi’ne dilekçe gönderdik. Yapılan işlemin hâkim bağımsızlığına uymadığını, kınadığımızı yazdık. Üniforma altındaki hâkimler olarak ihtilal idaresine yazıyoruz, dikkat edin. Tarih de 9 Kasım 1980. Geçenlerde torunu aradı, Hamdi albayın notunu okudu. Kendisi geçirdiği bir gırtlak operasyonu nedeniyle konuşamıyormuş. Yeni yasadan yararlanmak istiyordu. Vekâletini aldım, haklarını alması için Milli Savunma Bakanlığı’na başvurdum. Kader bu.
12 EYLÜL GECESİ: DARBE OLACAĞINDAN HABERİMİZ YOKTU
Hatırladığım kadarı ile bir perşembeyi cumaya bağlayan gece idi. Çünkü Cuma günü açıklayacağımız bir kararı yazıp geç saatte yatmıştım. Gece dışarıdan birtakım sesler geldi, bir baktım saat iki. İyice dinledim şıkır şıkır tankların palet sesleri! Hemen santraldan savcı Nurettin Soyer’i aradım. O da uykulu, “Ne var?” diyor. Telefonda konuşamıyorum, “Araçlar geçiyor” diyorum. “Haa Dev-Yol operasyonu yapılacak demişlerdi. Git yat.” Sonunda dayanamadım “Tanklar geçiyor ne Dev-Yol’u?” dedim. Ne sıkıyönetim savcısının ne de hâkimlerin haberi vardı. Televizyonda marş marş başlayınca anladık darbe olduğunu. Sabah araçlar gecikmeli de olsa geldi ama hiç iş yapamadık. Adli Müşavirlik kanalıyla, “Davaları hızlandırmak için istediğiniz yasa değişikliği var mı?” diye sordular. Onunla ilgili toplantı yaptık. Konsey’den, “Üç seneye kadar cezalar temyize gitmeden kesinleşecek” dediler biz karşı çıktık. Mesela üç sene yerine üç sene bir gün gibi karar vererek bunu kırarız dedik. Sonuçta altı ay oldu.
ÖZEL MAHKEMELER: HSYK ERGENEKONDAKİ HUKUKSUZLUĞA DUR DEDİ
Bakın “İmamın ordusu” kitabı ne oldu? İnternette yayıldı, ben çıktısını aldım okudum. Kitapta örgüt propagandası olacak bir şey yok. Herkese bu yaftayı yapıştırmak saçma. Bu şablon, hukuka aykırı ve tehlikeli bir sürecin başlangıcı. Ergenekon davasıyla ilgili olarak bazıları gibi toptan yaklaşıp tümüyle komplodur demem. Ama özellikle bu kitap meselesi manidar. Bunlar adını hatırlayamadığım ve şimdi uzak bir ülkede oturan “bilge kişi”nin yetiştirdiği “Altın Nesil”in başarısıdır. Zekeriya Öz’ün Ergenekon davasından alınması, soruşturmadaki hukuksuzluklara HSYK’nın dur demesi. Kılıf bulunamıyor artık. 12 Eylül yargılamalarını yapan sıkıyönetim mahkemelerinde mi daha özgür savunma yapılıyordu, şimdiki özel yetkili mahkemeler ve savcılıklarda mı? Ben iddia ediyorum ki, tüm eleştirilere rağmen sıkıyönetim mahkemeleri ve savcılıklarda hukuk kurallarına mutlak bağlılık vardı. Duruşmalarda saatlerce savunma yapılırdı. Bugün özel yetkili mahkemelerde adil bir yargılama ortamının olmadığını söylüyorum. Bir kere özel yetkilere gerek yok.
OLMADI DEMİYORUM: İŞKENCEYE DAYALI KARAR VERMEDİK
12 Eylül’de herkes işkence iddialarını söylüyordu. Fakat bir kısmı tutuklama hâkimi ifadesinde de itiraf etmiş, hatta silahın yerini de söylemiş, oradan bulunmuştu. Bakın emniyette işkence yapılmadı demiyorum. Bunların hükme esas alınmadığını söylüyorum ben. Dev Yol davası için de geçerli, ülkücülerin davası için de. Mesela Muhsin Yazıcıoğlu, Hasan Çağlayan ile beraber silahları kendi göstermişti. Aynı Ergenekon kazıları gibi savcı başında durdu buldozer getirildi. Silahlar, dinamit lokumları bulundu. Bunu işkenceyle ne ilgisi var? Biz hâkim olarak yan delillerle ifadenin uyuşup uyuşmadığına bakarız. Ona bakarsanız 7 TİP’linin öldürülmesi davasında Haluk Kırcı’nın tutuklamasını ben yapmıştım. Hepsini anlattı, inanamadım. Adamın yalan söyleyip söylemediğini anlamaya, açığını yakalamaya çalıştım. Dosyadan ayrıntılar sordum. Bir dolu tehdit mektubu geldi MHP davası sırasında.
MHP DAVASI HIZLIYDI: ERGENEKON DAVASI 10 YILDA BİTMEZ
MHP davası 19 Ağustos 1981’de başladı. 7 Nisan 1987’de karar verdik. Aslında bugünkü davalara kıyaslarsanız, jet hızıyla bitirdik o davayı. Ama bakın ne yaptık? Dava açıldığı zaman 587 sanık vardı, 975 sayfalık da bir iddianame. Adana vb. gibi yerleri ayırdık. Ankara’yı, partinin adamlarını, ülkücü kuruluşların genel merkez yöneticilerini aldık. 302 sanığa indirdik. Gerisini aynı mahkemede ayrı dosya haline getirdik. Hatta Savcı Nurettin Soyer kızdı bize. Gece ikilere üçlere kadar haftanın üç günü duruşma yaptık. Hâkimlik dokuz altı mesaisiyle yürütülecek bir iş değildir. Fedakârlık ister. 79’da Sıkıyönetimde dört hâkimdik, sekiz ay kızımı uyanık göremedim. Çünkü beş gün duruşma yapar, hafta sonu da giderdik. Ergenekon davalarında hâlâ sorgular tamamlanamadı. İnanılmaz bir şey. Bu hızla on yıldan da uzun sürebilir. Mesela bir müvekkilimin olduğu Balyoz davası çok basit bence. Değerlendirilecek belli noktalar var, hiç uzatmaya gerek yok. Gecelere kadar duruşma yapar bitiririm.
DİVAN ŞİİRİ SEVERİM: GENÇLİĞİMDE SİYASETLE İLGİLENMEDİM
12 Eylül öncesinde yurtta okusaydım büyük ihtimal ülkücü olurdum. Babam serbest meslek sahibi ticaret adamı. Rahat bir talebeydim, cebimde devamlı harçlığım olurdu. Bizim okuldaki devrimci tiplere göre ben komprador çocuğuydum. Dersten sonra hemen babamın sanayi çarşısındaki yedek parça dükkânına giderdim. O işlerle uğraşacak ortam olmadı. Babam eski Demokrat Parti zihniyetiydi. Şiir yazardım. Atatürk Lisesi’nde edebiyat kolu mezunuyum. Özellikle divan edebiyatını çok severdim. Aruz vezniyle kaside yazmıştım zamanında. Biz arkadaşımla sınıfta birbirimize aruz vezniyle taşlama yazardık. Tarihi dizileri de çok severim ben. Mehter olayından çok etkilenirim.
İSTEYENE VERDİM: TOPLANAN KİTAPLARI YAKMADIM
Kitap niye yakayım ben, yazık. Alır okurdum müsadere edilen kitapları. Saklardım o kitapları. Tutanak tutardık imha edildi diye. Oradan aldığım İbni Haldun’un Mukaddimesi, Zweig’in Amok Koşucusu halen evde. Diyarbakır Sıkıyönetim’deyken kitapları imha edeceklerini öğrendim, getirin bana dedim. Odam kitap doldu. İsteyen herkese verdim. Hatta 141-142. madde suç olmaktan çıkınca sabıka kaydının silinmesi belgesi almaya gelenlere “İstediğiniz kitabı alabilirsiniz” diyordum. Ben anılarımı yazmayacağım. Belki duruşmalarda olan komiklikler yazılabilir. Allah selamet versin subay üye vardı Tuğgeneral Yaşar Selamoğlu. Geldiği gün, “Hâkim kumandanlar siz tanktan anlar mısınız?” demişti. Yok deyince “Haa ben de bu işten anlamam. O zaman sizin dediğiniz olur” dedi. Başkan ya kâğıt üzerinde. Ona yetkisini izah ettik. Fakat baktık lüzumsuz yere duruşmadan adam atıyor, aramızda şifre koyduk. Vural abinin (Özenirler) “Duruşmanın disiplinini aşırı derecede bozuyorsunuz” demesi “Bir şey daha yaparsa duruşmadan at” demekti. Bir gün Yaşar Paşa, “Hey arka sıradaki seni atarım, atıyorum, attım” deyince bütün salon kahkahalarla güldü.
GÜVEN ÖNEMLİ: KENDİMİ İHBAR ETTİM BUYRUN YÜZLEŞELİM
1991-95 yıllarında Diyarbakır’da görev yaptım. Sıkıyönetim kalkmıştı ama kalan dosyalara bakıyorduk. Ana PKK davası Yargıtay’dan bozulmuş gelmişti. İlk duruşmada kendimi tanıttım. Savunma hakkınızda en ufak bir kısıtlama olmayacaktır dedim. Baktılar ki adil yargılama yapıyoruz, kendilerini teslim ettiler. PKK’nın en önemli adamlarından şirket kod adlı Rıza Altun vardır. 91’de Özal’ın çıkardığı infaz kanunu idamı 20, müebbedi 15 seneye indirmişti. O da tutuklulukta 15 seneyi doldurduğu için tahliye kararı verdik. Hemen Bekaa’ya gitmiş, Apo ateşkes ilan ederken yanındaydı. Ateşkesten 10-15 gün sonra duruşma vardı. Dedim, “Şirketi gördünüz mü televizyonda?” Biliyor musunuz sonradan dışarıda çok sanıkla karşılaştım. Oturup konuştuğumuz da oldu. Hiçbir sanıktan asla bir tepki görmedim. Rahmetli Muhsin Yazıcıoğlu çeşitli kanallarla selam ve saygı göndermiştir bize. Bu güveni sağlayabilmeniz önemli. Anayasa değişikliğinin Resmi Gazetede yayımlanmasının ertesi günü özel yetkili savcılığa gittim. Hamza Keleş Bey, dilekçeyi almak istemedi. “Yapma hâkim Bey” dedi. “Buyurun, kendi kendimi ihbar ediyorum” dedim verdim ben dilekçemi. “Geçici 15. madde bizi korumuyor ama hep istismar ediliyor. Eğer bir koruma varsa şimdi kalktı” dedim. Bizim için “darbenin hâkimi” diyor bazıları. Varsa geçmişiyle yüzleşmek isteyen, şikâyetçiyim diyen buyursun gelsin. Bana intikal eden bir şey olmadı bugüne kadar.
İDAMLAR: DÖRT İDAMIN İNFAZINDA BULUNDUM
40 idam kararı vermem şöyle; 12’si MHP davasında, 20’ye yakını da Diyarbakır’da PKK davasında. Onlar zaten infazı hukuken mümkün olmayan idamlardı. Hava Kuvvetleri askeri mahkemesinde var bir idam kararı. Bir onbaşı, bir üsteğmenin eşini 36 yerinden bıçaklayarak öldürmüştü 89 yılında. Kanun değişti, o idam infaz edilmedi. İdam meselesini yine herkes tartışıyor da çok lüzumsuz. İdamın geri getirilmesi mümkün değil. “Ek protokole imza attık ama bizde bazı caniler var biraz ara verelim” diyemeyiz. İdamın taraftarı da olsanız devlet ciddiyetine uygun olmaz. İdam artık bu devirde olmaz. Dört infaza katıldım ama ikisinde imzam vardı. Mustafa Pehlivanoğlu’nun kararında vardım. Necdet Adalı da aynı gece infaz olduğu için ikisinin infazını gördüm. Tabii bir can ama kanun hükmüyle olduğu için o duruma düşmesine üzülüyorsunuz. Ali Bülent Orkan ile infaz gecesi yan yana oturduk. Çocuk yüzüme bakamıyor. “Ali Bülent kaderin böyleymiş” dedim. Başını haklısın gibi salladı. Piyangotepe’de yedi kişiyi yere yatırıp üzerlerine tabancalarla ateş ederek fütursuzca öldürmüşlerdi. Erdal Eren’in davasında ben yoktum. Erdal Eren’in durumunun müsebbibi avukatlarıdır. Avukatlar, yargılama sırasında yaşının küçük olduğunu gündeme getirmemişler. Mahkeme idam kararını vermiş, o zaman temyiz dilekçesine yazmışlar. Bir hata varsa onaylayan Askeri Yargıtay’dadır. İlk hâkimlerin hatası yok.
EMEKLİLİK: ASKERİ HÂKİME RÜTBESİNE GÖRE BAKILMAMALI
95’te Diyarbakır’da sürem dolduktan sonra Askeri Yargıtay savcılığına geldim. Sonra 98’de hâkimliğe başladım. Orada denetleyici makamda olduğunuz için farklı gözle bakıyorsunuz. Kanundaki bütün yetkileri kullanmak koşuluyla genel sekreterliği kabul ettim. 2001’de ani bir kararla emekliliğimi öne çekmiş oldum. Zaten Hava Kuvvetleri Komutanı Ergin Celasin Paşa “Seni general yapacağız” deyince ben güldüm “Beni yapmazlar” dedim. “Senden iyisini mi bulacağız?” dedi. “Benim gibi çok konuşan adamı sevmezler” dedim. İtirazlarımı söyleyebilmek için isterdim general olmayı. Silahlı Kuvvetler, askeri hâkime hep omzundaki rütbeye göre bakmıştır. Bir hâkim olarak bu bakış açısını asla içime sindirememişimdir. Benim kanıma dokunan şeylerden biri budur. Maaşımızın arttığı günlerde serviste hâkimlere laf atanlar olurdu. Askeri Yargıtay’a yüksek mahkeme gibi davranılmalı. Ama bağımsız bütçesi yok. Yüksek Askeri Şura’nın üyelerden veya daire başkanlarından birisini general yapması sonucu o kişi başkan oluyor. Bu, Askeri Yargıtay Başkanının idarenin bir organı tarafından atanması demektir. Ben buna ve daire başkanlarının kıdeme göre belirlemesine hep karşı olmuşumdur. Esasen, Askeri hâkim sınıfında generalliğin kaldırılması ve Askeri Yargıtay’da başkan dâhil tüm görevlerin sivil Yargıtay’da olduğu gibi seçimle belirlenmesi gerektiğini düşünüyorum. Bunlar değişmezse kalksın. Tabii önce askeri yargıyı muhafaza edecek miyiz ona karar vermek lazım. Altı çift başlı ise başı çift başlı olmasa ne olacak? Şöyle bir alternatif de olabilir. Askeri yargı kalır, sivil Yargıtay’ın iki veya üç dairesi askeri mahkemelerden gelen dosyalara bakar.
DAĞLICA BASKINI: DAVA AÇILMASI HATAYDI
Avukat olarak sivil davalara da giriyorum askeri mahkemedeki davalara da. Dağlıca davasında bir uzman çavuşun avukatıydım. Enteresandır o dava. Baskının akabinde PKK bunları Kuzey Irak’a götürmüş, sonra el sıkışarak teslim edince vatan haini falan demişlerdi. Daha sonra o davada bir uzman çavuşun avukatlığını üstlendim. Görevi ihmal deyip hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verdiler. Keşke öyle verilmeseydi de dosya Yargıtay’a gitseydi. Ne hazindir ki, “Aman ha bu olaya sakın Çanakkale’deki 57. Alay mantığı ile bakmayın” dedim. Var ya bütün mensuplarıyla şehit olan alay. Fakat o mantıkla gerekçe yazdılar, ne olursa olsun şehit olacaklardı diye. Kaderin cilvesi, şimdi tabur komutanı Onur Dirik’in de avukatıyım. Savunmamda onu suçlayan bir sürü şey söylemiştim. Dağlıca’da birçok aksaklık vardı. Nihai savunmamda, “Temenni etmiyorum ama bu durumlar devam ederse başka Dağlıcalar yaşarız” dedim. Aktütün baskını oldu ondan sonra maalesef. Baskın öncesinde 100 kişilik personel 56’ya düşürülmüş. Teröristlerin katırlarla geldiklerini dürbünle görüp helikopter istiyorlar, top atışı yapın deniyor. Keritepe’de telsiz bir tek üsteğmende var. Gece 12 civarında baskın başlıyor. Anında tabura bildiriliyor, helikopterler dörde çeyrek kala geliyor. İş bitmiş zaten o zamana kadar. Orada Silahlı Kuvvetler’in en büyük hatası bu çocukların mahkemeye verilmesiydi. Roj tv’deki o yayın kızdırdı tabii…
FARUK BİLDİRİCİ / HÜRRİYET PAZAR / 10 NİSAN 2011
