Akşam gazetesinin “18 yaşında cephede kaybolmuştu! Azerbaycan askeri 28 yıllık esaretten kurtarıldı” başlıklı haberinde şu bilgi veriliyordu:
“Ermenistan’ın saldırıları devam ederken acı verici bir olay gün yüzüne çıktı. 1992 yılında 18 yaşındayken kaybolan Azerbaycan askeri Şamhalov İmran’ın, kurtarılan Fuzuli kentinde bir evin bodrumunda ayakları zincirli halde bulunduğu açıklandı.
Şimdi 46 yaşında olan İmran’ın, tamı tamına 28 yıl boyunca Ermenilerin elinde esir olarak yaşadığı anlaşıldı. İmran’ın 1992 yılında Karabağ savaşına katıldığı ve o günden sonra da kayıp olarak kayıtlara geçtiği öğrenildi.”
18 Ekim’de basılı gazete ve internet sitesinde yayımlanan bu haber, Yeni Çağ, Yeni Akit, haberler.com başta olmak üzere birçok internet sitesinde de yer aldı. Bu haberlerde bir ajans ya da gazete haberi kaynak gösterilmiyordu. Haberler, Azerbaycan Türkü iki gazetecinin paylaşımlarına dayanıyordu.
Gazeteci Hatice İsmail, sosyal medyada “Bu ne dehşetli kaderdir! 28 yıldır kayıp olan İmran Şamhalov’un kurtarılmış Fuzuli’de bir bodrum katında zincirlenmiş olarak bulunduğu bildirildi” diye paylaşımda bulunmuştu. Hatice İsmail, Şamhalov İmran’ın sağlık kontrolü için Bakü’de olduğunu ve ertesi gün akrabalarıyla görüşeceğini de belirtiyordu.
Gazeteci Ceyhun Aşirov da 18 Ekim günü saat 12.53’te Twitter’dan yaptığı paylaşımda “Bugün Ermenistan’dan kurtarılan Fuzuli Rayonu’nda 27 senedir kayıp olan Azerbaycan Vatandaşı Şamhalov İmran ayakları bağlı şekilde bulundu. Şamhalov 1992’de 1. Karabağ savaşına katılmış ve o günden sonra kayıp olarak kayda geçmişti” bilgisini vermişti.
Bütün haberlerde Şamhalov İmran’ın “Kayıp personel” kimlik kartı, vesikalık bir fotoğrafı ile zincire vurulmuş iki çıplak ayak fotoğrafı yer alıyordu. Şamhalov İmran’ın yeni haline ilişkin bir fotoğraf ya da başkaca bilgi yoktu.
Aynı gün öğleden sonra Azerbaycan’ın Esir, Kayıp Kişiler ve Rehineler Devlet Komisyonu, bu bilgiyi yalanladı. Kırım Haber Ajansı’nın web sayfasında yer alan “28 yıl önce esir düşüp, Füzuli’de ayakları zincirli halde bulunduğu söylenen asker” başlıklı haberde Komisyon’un, “Şamhalov İmran’ın kurtarıldığı yolundaki haberlerin doğru olmadığını açıkladığı” duyuruldu. Komisyon açıklamasında İmran’ın tam adının Şamxalov İmran Abdurehmen olduğu da ifade edildi.
Gazeteci Ceyhun Aşirov, Komisyondan gelen bu yalanlamanın ardından paylaşımını sildi ama paylaştığı haberin doğru olmadığına dair bir açıklamada bulunmadı. Gazeteci Hatice İsmail’in paylaşımını da bulamadım. Ama Komisyon’un doğrulamamasına rağmen bu iki gazetecinin paylaşımlarına dayanarak yorumda bulunan, üzüntülerini dile getiren insanların yazdıkları duruyordu. Onlar da paylaşımlarını silmemişlerdi.
Komisyon açıklamasını bilmeyenler, o paylaşımlara bakarak “Şamhalov İmran’ın 28 yllık esaretten ayakları zincirli şekilde kurtarıldığını” sanabilir. Maalesef yalanlanan paylaşımlara dayanarak yazılanlar sosyal medyada kendiliğinden silinmiyor!
Türkiye medyasında gördüğüm kadarıyla “28 yıllık esaret” haberini ilk yayımlayan Akşam gazetesinin internet sitesi. 18 Ekim akşamı saat 23.44’te haber, Akşam internet sitesinde yayımlanmış. Akşam’ın ertesi günkü basılı nüshasında da “Azerbaycan askeri 28 yıllık esaretten kurtarıldı” başlığıyla bir haber yayımlandı.
Akşam’ın bu yayınlarından sonra Şamhalov İmran’ın kurtarıldığı yolundaki haberler, 19 Ekim günü Yeni Çağ ve Yeni Akit başta olmak üzere birçok internet sitesinde yayımlandı.
Aslında gazeteci Ceyhun Aşirov, Şamhalov İmran’ın kurtarıldığı iddiasını 18 Ekim günü saat 12.53’te Twitter’dan paylaşmıştı. Bir iki saat sonra da Azerbaycan’ın Esir, Kayıp Kişiler ve Rehineler Devlet Komisyonu bu iddiayı yalanlamıştı.
Kısacası saat 23.44’te Akşam gazetesi internet sitesi bu iddiayı kesin bir bilgi gibi haber yaptığında o paylaşımlar çoktan yalanlanmış, bu iddianın gerçek olmadığı ortaya çıkmıştı. Akşam gazetesi yanlışı düzeltmediği ve kayıplarla ilgili en önemli otorite konumundaki Azerbaycan Esir, Kayıp Kişiler ve Rehineler Devlet Komisyonu’nun açıklamasını yayımlamadığı için diğer siteler de aynen alıp yayımlamıştı.
Aradan günler geçti, bir iki sitede düzeltildi haber. Ancak “Şamhalov İmran 28 yıllık esaretten kurtarıldı” haberi Akşam, Yeni Çağ, Yeni Akit gazeteleri ve birçok sitede hâlâ olduğu gibi duruyor.
Bu medya kuruluşları, sosyal medyadaki paylaşımlara dayanan, birbirlerinden kopyalayarak kaynak da göstermeden yayımladıkları bu haberin yalanlandığının farkında olmayabilirler mi? Bu mümkün. İnternette son yıllarda oradan buradan araklayıp sonrasına bakılmayan bir habercilik tarzı yaygınlaştı. O nedenle bu haberin doğru çıkmadığını fark etmemiş olabilirler.
Eğer bu medya kuruluşları, yayımladıkları bir haberin sonrasında olup bitenleri takip etmiyor, yalanlandığını fark etmiyorlarsa da vahim, bilerek düzeltmiyorlarsa da vahim.
Bilerek ya da bilmeyerek bir yalanın toplumda dolaşımına aracılık ediyorlar. 1917 yılında, ünlü Amerikalı Senatör Hiram Johnson’ın ünlü deyişi ile “Savaşın ilk kurbanı gerçeklerdir.” Karabağ savaşı için de geçerli bu söz. Bu savaşta da önce gerçekler öldü. Üstelik öldüren gazeteciler…
Faruk BİLDİRİCİ / 22 Ekim 2020
